Kornilios, P., Thanou, E., Lymberakis, P., Ilgaz, Ç., Kumlutaş, Y., Leaché, A. 2019. Genome-wide markers untangle the green-lizard radiation in the Aegean Sea and support a rare biogeographical pattern. Journal of Biogeography, 46 (3), pp. 552-567.
Το Αιγαίο αποτελεί έναν σημαντικό βιογεωγραφικό φράγμα μεταξύ Ευρώπης και Ασίας όπου έχουν τεκμηριωθεί πολλά πρότυπα διαφοροποίησης. Εδώ ελέγχονται τρία από αυτά τα πρότυπα για τις πράσινες σαύρες του Αιγαίου (Ομάδα Lacerta trilineata–pamphylica – Τρανόσαυρα): Βικαριανισμός έναντι χερσαίας διασποράς έναντι νησιωτικής (stepping stone) διασποράς. Επιπλέον του ελέγχου των τριών προτύπων συμπληρώνονται οι γνώσεις μας για τις επιπτώσεις της Αύλακας του Αιγαίου στα είδη της Ανατολικής Μεσογείου.
Τα ερωτήματα προσεγγίστηκαν μέσω τεχνικών νέας γενιάς αλληλούχησης (double‐digest restriction‐site‐associated DNA – ddRAD) για την εκτίμηση δέντρων ειδών με πρότυπα σύμφυσης (coalescent models) και δέντρων μέγιστης πιθανοφάνειας (maximum likelihood trees) και συνενωμένα γονίδια. Πραγματοποιήθηκαν ιεραρχικές αναλύσεις πληθυσμιακής δομής και συνάχθηκαν οι προγονικές περιοχές κατανομής. Επιπλέον αλληλουχήθηκε το πλήρες γονίδιο του κυτοχρώματος β και παράχθηκε ένα χρονικά ρυθμισμένο δέντρο μιτοχονδριακού DNA ώστε να μπορεί να πραγματοποιηθεί κριτική σύγκριση με προηγούμενες μελέτες.
Οι πράσινες σαύρες του Αιγαίου διαχωρίσθηκαν σε τέσσερις κύριες ομάδες με κατανομές εκατέρωθεν του Αιγαίου. Ανατολικά εντοπίζονται η Lacerta pamphylica και οι πληθυσμοί της πράσινης σαύρας των νησιών και παραλίων του Ανατολικού Αιγαίου, ενώ Δυτικά, ο πληθυσμός των κεντρικών Κυκλάδων και οι υπόλοιποι πληθυσμοί των Βαλκανίων. Ο προγονικός πληθυσμός των ανατολικών σαυρών εντοπίζεται στην Ανατολία, ενώ των δυτικών πληθυσμών στις κεντρικές Κυκλάδες, αποκαλύπτοντας μια περίπτωση διασποράς μεταξύ των δύο περιοχών. Η επέκταση των τεσσάρων πληθυσμών πραγματοποιήθηκε παράλληλα κατά το κατώτερο Πλειόκαινο.
Σε αντίθεση με παλαιότερα προταθείσες υποθέσεις, στηριγμένες σε αναλύσεις μιτοχονδριακού DNA (όπου κυριαρχούν ο βικαριανισμός και η χερσαία διασπορά), στην περίπτωση της πράσινης σαύρας η νησιωτική διασπορά προβάλει ως η πιθανότερη υπόθεση με ισχυρή στατιστική στήριξη. Το τάξον προσφέρει ένα σπάνιο παράδειγμα διαφοροποίησης στο Αιγαίο από όπου οι πληθυσμοί του επεκτάθηκαν χρησιμοποιώντας τα νησιά ως σταθμούς μετάβασης (stepping stone).